Και να θέλαμε να ξεχάσουμε την extra dark στιγμή που ήταν η πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, υπάρχουν και τοπικοί λόγοι που δε μας το επιτρέπουν. Σήμερα 8 Σεπτεμβρίου, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε ότι οι εκκλησίες θα κάνουν κήρυγμα ενάντια στις εκτρώσεις. Φεμινιστικές και άλλες συλλογικότητες κάλεσαν σε παράσταση διαμαρτυρίας έξω από την Μητρόπολη:

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Sabbat ⚧️ (@sabbat.fem)

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Συνέλευση 8 Μάρτη (@sineleusi8m)

#αμβλώσεις #μητρόπολη pic.twitter.com/SJb8YmyAZw

— Itan Mia Mera (@Itanduofores) September 8, 2022

«Δεν έχετε εξουσία στο σώμα μας».Δυναμική διαμαρτυρία γυναικών στη Μητρόπολη.
8-9-22 pic.twitter.com/kiHMbJh31R

— lolos marios (@lolosmarios) September 8, 2022

Ως προς τις ΗΠΑ, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μετά την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η ζωή εκατομμυρίων Αμερικανίδων έγινε πολύ πιο δύσκολη: Η ανατροπή της ιστορικής απόφασης Roe vs Wade αμφισβητεί στην πράξη το δικαίωμα στην άμβλωση. Ακόμη, σε μια εξέλιξη – σοκ, η ρητορική για «τα δικαιώματα των πολιτειών» που ενισχύονται σε βάρος της κεντρικής κυβέρνησης και της ομοσπονδιακής νομοθεσίας θυμίζει μια άλλη διάσημη επίκληση της ίδιας λογικής: Το δικαίωμα κάποιων πολιτειών να διατηρήσουν την δουλεία, ένα δικαίωμα για να καταλυθεί χρειάστηκε να επιστρατευτεί (pun intended) το αήττητο νομικό επιχείρημα που ήταν η συντριβή και η άνευ όρων παράδοση τους μετά από τέσσερα χρονάκια πόλεμο.

Και φυσικά, οι αναθεωρητικές (wink wink) τάσεις των δικαστών της παρούσας σύνθεσης δε χρειάζεται να σταματήσουν εκεί, εφόσον θα κάτσουν στις καρέκλες τους μέχρι να πεθάνουν ή να παραιτηθούν:

As SCOTUS overturns Roe today, Justice Clarence Thomas’s concurrence lays out other rights enshrined in settled case law that he says the high court should “reconsider.”

– Griswold, aka contraception
– Lawrence, aka same-sex intimate relationships
– Obergefell, aka gay marriage pic.twitter.com/xTyKf6l08X

— Marissa J. Lang (@Marissa_Jae) June 24, 2022

Πριν φτάσουμε σε σημείο τέτοιας γραφικότητας που προβλέπουμε τον 2ο Αμερικανικό Εμφύλιο, ας δούμε πως πάει στα καθ’ ημάς. Θεωρητικά πάει καλά καλά, γιατί ο πρωθυπουργός δήλωσε «πολύ θορυβημένος» από την ιστορική απόφαση των κορυφαίου δικαστικού θεσμού των περισσότερο από ποτέ φίλων, ομοϊδεατών, συμμάχων και γενικά κολλητών μας:

Really troubled by the decision of the US Supreme Court. It is a major step back in the fight for women’s rights.

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) June 25, 2022

Το κυβερνών κόμμα τόνισε και πέρσι την υπέρ των αμβλώσεων θέση του, όταν ευρωβουλευτές του (η πιο πολυσυζητημένη περίπτωση ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος, αλλά δεν ήταν μόνος του σε αυτό) ψήφισαν κατά του δικαιώματος στην άμβλωση. Το κρίσιμο σημείο ήταν – ως συνήθως – αυτό που μιλάει για την προστασία του παιδιού, η οποία στο συγκεκριμένο έγγραφο θεωρούνταν ότι ξεκινά από τη σύλληψη.

«Η ΝΔ έχει ξεκάθαρη θέση, σταθερά και διαχρονικά για το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Το θέμα αυτό έχει λυθεί για την ελληνική κοινωνία εδώ και δεκαετίες.

Είναι προφανές ότι η ψήφος του ευρωβουλευτή κ. Στέλιου Κυμπουρόπουλου δεν εκφράζει το κόμμα και τον πρόεδρό του.»

Παρά τα σχόλια στα social media για επιστροφή στον Μεσαίωνα, μια ποινικοποίηση της άμβλωσης στην Ελλάδα θα μας γύρναγε με κάπως anticlimactic τρόπο στο 1986, όταν η δεύτερη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με ηγετική μορφή την τότε Υφυπουργό Υγείας Μαρία Κυπριωτάκη ψήφισε τον νόμο 1609 του 1986.

Το Μάιο του 1986,ήταν μια γυναίκα από το Ηράκλειο,η Μαρία Κυπριωτάκη, τότε Υφυπουργός Υγείας,που εισηγήθηκε στη Βουλή το νόμο για την αποποινικοποίηση της άμβλωσης.Χειρούργος-γυναικολόγος η ίδια,έδωσε τη μάχη της προόδου στην επεισοδιακή συζήτηση απέναντι στην τότε αντιπολιτευση. pic.twitter.com/bAa2PKoEna

— Vagelis Tsogkas (@VTsogkas) June 25, 2022

Πως αντιμετωπίστηκε τότε το εν λόγω νομοθέτημα; Με κάθε είδους σχόλιο. Εμείς προσωπικά ξεχωρίζουμε το σχόλιο της Άννας Συνοδινού (βουλευτίνας ΝΔ ’74- ’90) που θεώρησε τον νέο νόμο δάκτυλο του διεθνούς τροτσκισμού:

«Γιατί σήμερα η κακομοιριά της Ελλάδος και ο κατήφορος που έχει πάρει ο τόπος δυστυχώς, είναι αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης περί απελευθερώσεως των γυναικών […] Πιστεύω ότι το πολιτικό θέμα το οποίο είναι πρωτεύον στην υπόθεση των αμβλώσεων, έχει ταυτιστεί με τις αποφάσεις της 4^ης Διεθνούς της οποίας φαίνεται ότι τις προτιμήσεις έχει εγκολπωθεί το ΠΑΣΟΚ […] Οι Τεταρτοδιεθνηστές, οι τροτσκιστές δηλαδή, πιστεύουν πως οι γυναίκες πρέπει να εξεγερθούν ενάντια στην καταπίεση της οικογενειακής και οικονομικής εξάρτησης, ενάντια στην αρχή του καθορισμού της προσωπικότητάς του από το φύλο.»

Κάποιος καλοπροαίρετος θα δήλωνε ότι όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν: Στο κάτω κάτω, τόσες τώρα αυτονόητες μεταρρυθμίσεις θεωρήθηκαν καταστροφή της κοινωνίας στην εποχή τους. Από την άλλη, η τωρινή κυβέρνηση έχει δείξει τα skill της στο να επικοινωνεί με πολύ διαφορετικά ακροατήρια ταυτόχρονα και μάλιστα στο ίδιο tweet.

Φυσικά, ο Άδωνις Γεωργιάδης είναι ο απόλυτος γκουρού αυτής της στρατηγικής:

Συγχαίρω την Εφημερίδα παρά τις αντιδράσεις. Στην Ελλάδα δεν αμφισβητείται το δικαίωμα, της γυναίκας στην άμβλωση, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι το να έχουμε διπλάσιες εκτρώσεις από γεννήσεις γεννά ζητήματα επιβίωσης του Έθνους μας https://t.co/lVvmhYooct pic.twitter.com/py4ibyoSdk

— Άδωνις Γεωργιάδης (@AdonisGeorgiadi) December 29, 2019

Είναι βέβαιο ότι ο υπουργός Ανάπτυξης μπορεί να αναπτύξει όποια πολιτική άποψη χρειάζεται, ανάλογα με το με ποιον μιλάει κάθε φορά. Από την άλλη, η συσχέτιση των εκτρώσεων με την επιβίωση του τρισχιλιετούς έθνους μας ( για τους πιο μερακλήδες, το φροντιστήριο του Άδωνι μας ενημερώνει ότι οι Έλληνες υπάρχουν εδώ και 13 εκατομμύρια χρόνια) είναι μια πραγματικά αξιοθαύμαστη σέντρα, γιατί συνδέει το δικαίωμα στην άμβλωση με την έλλειψη πατριωτισμού – Ελληνίδες, δε σας φτάνει που σκοτώνετε τα παιδάκια σας, θέλετε να ξεκάνετε και την Ελλάδα μας;

Αξίζει να ειπωθεί ότι αυτό αναφέρεται ότι ήταν το επιχείρημα του τότε Προέδρου της Δημακρατίας, Χρήστου Σαρτζετάκη (εκλεγμένου από το ΠΑΣΟΚ και τα κόμματα της Αριστεράς). Να μη νομιμοποιηθούν οι αμβλώσεις γιατί στα ανατολικά παραμονεύει ο Οχτρός:

Σε κάθε περίπτωση, σε αντίθεση με τη λέξη φιλότιμο, η τάση προς την υπογεννητικότητα δεν είναι αποκλειστικότητα της Ελλάδας μας:

Το γιατί δεν κάνει ο κόσμος παιδιά είναι ένα μεγάλο ζήτημα και οι ενδιαφερόμενοι να το λύσουν έχουν πολλές επιλογές. Φυσικά, το να δημιουργήσει κανείς άνετες συνθήκες ζωής (στις ΗΠΑ οι αμβλώσεις αυξήθηκαν χαρακτηριστικά τη δεκαετία του ’30 κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης) που μπορεί να οδηγήσουν σε περισσότερες γέννες είναι η ξενέρωτη επιλογή. Αυτό μας αφήνει την επιλογή που έχει το έξτρα ατού να θυμίζει τις δυστοπικές σειρές που αγαπάμε: Να μη μπορούν να ξεγκαστρωθούν οι γυναίκες.

Έχει σημασία το τι περιμένει κάποιος που παλεύει να απαγορευτούν οι εκτρώσεις σε αυτή τη φάση της εξέλιξης της κοινωνίας. Περιμένει ότι μια τέτοια εξέλιξη θα σπρώξει αποφασιστικά τις γυναίκες πίσω στο σπίτι από τις δουλειές και τις σπουδές που έχουν κατακτήσει (και άρα πολύ πιο εξαρτώμενες από τους άνδρες), θα κάνει το ξεδίπλωμα της γυναικείας σεξουαλικότητας (καμία αντισύλληψη δεν έχει 100% επιτυχία, ούτως ή άλλως) πολύ δυσκολότερο – στην πραγματικότητα, η ίδια η γυναικεία αυτοδιάθεση είναι στόχος.

Είναι φανερό ότι ξεπερνά κατά πολύ τη φάση με τους μπούμερ συγγενείς που πρήζουν μια 25χρονη για το πότε θα γίνει μανούλα (του Facebook) – πρόκειται για ένα ιδεολογικό σύμπαν στο οποίο η γυναίκα ανήκει στο σπίτι και το νοικοκυριό, σεξ κάνει μόνο για αναπαραγωγή ή στην καλύτερη, εντός σχέσεων που δημιουργούν ασφάλεια για την προοπτική της απρογραμμάτιστης γέννας. Δηλαδή, σταθερές σχέσεις και βασικά γάμο, δηλαδή την παλιά καλή οικογένεια. Την Ορθόδοξη.

Τότε, ο πατέρας της Όλγας Κεφαλογιάννη απαριθμούσε την τριπλέτα που θα καταστρέψει την Ελλάδα που αγαπούσε:

«Διότι είναι εντυπωσιακό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έδειξε συνέπεια στην ψήφιση ορισμένων νόμων που ως αντικειμενικό σκοπό είχαν πώς να κλονίσουν το θεσμό της οικογένειας. Γιαυτό και βλέπετε ότι έδειξε συνέπεια το ΠΑΣΟΚ και ψήφισε το νόμο για τον πολιτικό γάμο, ψήφισε το νόμο για την αποποινικοποίηση της μοιχείας. Και έρχεται σήμερα και ψηφίζει το νόμο για τις αμβλώσεις για να ολοκληρώσει την καταστροφή την οποία μέχρι σήμερα είχε επιτελέσει στο θεσμό της ελληνικής οικογένειας».

Με δυο λόγια, προσδοκά την επιστροφή στο safe place που είναι για αυτή τη συνομοταξία ανθρώπων η εποχή του Mad Men – όταν οι άντρες ήταν άντρες, οι γυναίκες γυναίκες, η οικογένεια οικογένεια και όλες αυτές οι ιδέες – σεμεδάκια της γιαγιάς, οι οποίες αποκρυσταλλώνονται σε αυτές τις διαφημίσεις:

Και φυσικά, θα έχουμε ακόμη περισσότερα Ελληνόπουλα να τα ντύσουμε φαντάρους και να πάρουμε την Πόλη, με ηγέτη τον στρατηγό Αυτιά:

Ποιες θα είναι οι πιο συνέπειες σε ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο, το οποίο συνυπολογίζει την αντίσταση που θα υπάρξει σε αυτή την κατεύθυνση; Ας πάρουμε τις ΗΠΑ ως παράδειγμα. Βραχυπρόθεσμα, η πιο πραγματική συνέπεια είναι ότι εκατομμύρια Αμερικανίδες θα αναζητήσουν και θα βρουν παράνομα (και άρα πιο επικίνδυνα για την υγεία και τη ζωή τους) μέσα άμβλωσης. Αυτό καθόλου δεν πτοεί τους αντιπάλους της έκτρωσης. Το ίδιο ισχύει και για την α λα γκρέκα εκδοχή τους.

Διότι, προς γενική έκπληξη, υπάρχει κι εδώ αυτή η γνώμη και δεν είναι καθόλου περιθωριακή.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία

Αν μη τι άλλο, δε χρειάζεται να ψάξει κανείς πολύ για να βρει τη θέση της Εκκλησίας της Ελλάδας για το ζήτημα. Σύμφωνα με το αρμόδιο όργανό της, η έκτρωση δεν είναι τίποτε λιγότερο από φόνος:

«Η Ιερά Σύνοδος λαβούσα υπ’ όψη της τα εσχάτως ανακύψαντα επί του θέματος των εκτρώσεων και βασιζομένη επί της αγίας Γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού εκφράζει την θεολογικήν αυτής θέσιν περί του εμβρύου ως πλήρους και ακεραίου ανθρώπου από της στιγμής της συλλήψεώς του γι’ αυτό και θεωρεί την εκουσία έκτρωση ως φόνο και δεν την αποδέχεται.»

Το πρώτο που έχει σημασία εδώ είναι ότι η Εκκλησία δεν αρκείται απλά στο να έχει μια γνώμη που αντιστοιχεί στα θεολογικά της πιστεύω. Αντιθέτως, κάνει ενεργό lobbying για το ζήτημα των αμβλώσεων. Μια τέτοια απόπειρα ήταν η καθιέρωση της «Ημέρα του αγέννητου παιδιού» πριν από τρία περίπου χρόνια, η οποία έγινε με σκοπό «την προστασία του παιδιού και για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα». Ανοιχτή η γραμμή με το παρελθόν:

Η γραμμή εδώ είναι η δημιουργία ενός κλίματος που λέει ότι το δικαίωμα στην άμβλωση ισοδυναμεί α) με μια βιομηχανία βίας κατά «παιδιών» και β) με τον θάνατο της Ελλάδας.

Η υπεράσπιση όλων των συντηρητικών αξιών που περιγράψαμε παραπάνω (και μερικών ακόμη) φαντάζει αναμενόμενη για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ είναι προφανές ότι ένα debate για το πότε αποκτά ζωή ένα έμβρυο είναι περίπου εξωγήινη για κάποιον που πιστεύει στην αθανασία της ψυχής. Φυσικά, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η Εκκλησία έχει τη γνώμη της και το κράτος την καθιερωμένη από νόμο δική του, κάτι που όμως αγνοεί το ότι η πολιτική δεν είναι στατική, ότι όλες οι υποτιθέμενες φιλελεύθερες αξίες είναι πλέον ό,τι θυμούνται κάθε φορά τα κράτη (βλ. υπόθεση υποκλοπών) κι αν κάποιος πιστεύει η κίνηση σε κάποια αφηρημένη κατεύθυνση προόδου είναι αυτονόητη, τότε οι ΗΠΑ (το Roe vs Wade αποφασίστηκε το 1973 από 9 άνδρες και καταρρίφθηκε το 2022 από 7 άνδρες και 2 γυναίκες) του λένε καλησπέρα.

Μπορούμε να θυμηθούμε επίσης το αντίστοιχο πρόσφατο ροντέο στην Πολωνία, μια χώρα – μέλος της ΕΕ:

Μεσαιωνική καλημέρα από το μετρό της πρωτεύουσας! #afistemenaziso #metro #athina #pouzoume pic.twitter.com/TzZRvhcKiy

— TasioMG (@TasioMG) January 13, 2020

Κάπου μετά τα μέσα του Αυγούστου, η Εκκλησία μας θύμισε την άποψή της με την ανακοίνωση περί κηρύγματος. Λίγες μέρες μετά, ο Μητροπολίτης Δωδώνης πρόσθεσε και τη δική του αποψούλα, δηλώνοντας ότι η άμβλωση δεν θα έπρεπε να γίνεται ούτε στην περίπτωση του βιασμού:

Παρά την καταδίκη των δηλώσεων από την Ιερά Σύνοδο, η ουσίας της θέσης της Εκκλησίας δεν αλλάζει. Και παρότι δύσκολα θα ξαναδούμε μια απόπειρα επέμβασης στην πολιτική πραγματικότητα όπως η εκστρατεία του Χριστόδουλου για την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες (αν και στις ΗΠΑ, η το οργανωμένο εκκλησιαστικό lobbying είναι υπόθεση των λίγων τελευταίων δεκαετιών), η Εκκλησία παραμένει ένας παράγοντας με κάμποση επιρροή στη δημόσια ζωή, που δε μιλάει μόνο από άμβωνος (pun intended).

Έχει μάλιστα και τις δικές της συνεργαζόμενες grassroots συλλογικότητες:

Οι Σύνδεσμοι Φίλων Αγέννητου Παιδιού

Αν μη τι άλλο, ο χαμός με την καμπάνια για το αγέννητο παιδί στο Μετρό έριξε λίγο φως στους ανθρώπους πίσω από αυτή την κίνηση «Αφήστε με να ζήσω!». Όπως βλέπουμε σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ρεπορτάζ της Ελίζας Τριανταφύλλου στο Inside Story, πρόκειται για αυτά τα σωματεία:

Μια ματιά στα ονόματά τους αρκεί για να καταλάβει κανείς τι εστί. Πέρα από την εχθρότητα για τις εκτρώσεις, οι ιδεολογικές τους ανησυχίες και δράσεις περιλαμβάνουν τη Μακεδονομαχία (με συμμετοχή στα συλλαλητήρια), την λατρεία του μάρτυρα Κατσίφα, το μίσος για τη Νέα Τάξη αλλά και την σεξουαλική αγωγή στα σχολεία και γενικώς, όλα τα αγαπημένα χόμπι του ακροδεξιού χώρου. Αυτό που δεν είναι σαφές με την πρώτη είναι ότι μέσω  συνδρομών, πωλήσεων βιβλίων ή χρηματοδότησης από θεσμικούς φορείς όπως ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, κάποια από αυτά τα  Ορθόδοξα Χριστιανικά Σωματεία έχουν φτιάξει ταμεία εκατομμυρίων ευρώ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Inside Story, το πως συγκεντρώνονται αυτά τα ποσά παραμένει κατά βάση ασαφές:

Το περιοδικό της ΠΕΦΙΠ, μιας από τις οργανώσεις της λίστας με τη μεγαλύτερη οικονομική επιφάνεια σύμφωνα με το Inside Story

Το ακόμη πιο ενδιαφέρον εδώ είναι ότι τα σωματεία έχουν beef με την Εκκλησία σε μια σειρά από πράγματα (όπως πχ τη δωρεά οργάνων), όμως τα βρίσκουν στο ζήτημα των εκτρώσεων. Για την ακρίβεια, συνεργάζονται: Η Εκκλησία καθιέρωσε την Ημέρα Αγέννητου Παιδιού μετά από αίτημα του «Αφήστε με να ζήσω!», το οποίο έχει beef όχι απλά με τις εκτρώσεις (συμφωνώντας με τον Μητροπολίτη Δωδώνης, ακόμη και σε περίπτωση βιασμού – το παγκόσμιο bare minimum), αλλά με την αντισύλληψη.

Είναι σαφές ότι υπάρχει μια συνέχεια. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι εκτός από συνέδρια, ο και εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, η εν λόγω καμπάνια χρησιμοποιεί όσο μπορεί τα σύγχρονα μέσα: social media (έχουν μέχρι και Instagram), sponsored posts και φυσικά φυσικές διαφημίσεις όπως αυτή στο Μετρό.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Αφήστε με να ζήσω! (@afistemenaziso)

Η επιτυχία αυτού του lobbying δε μετριέται αυστηρά με νούμερα στα social. Εκτιμάται σίγουρα όταν ο υπουργός Ανάπτυξης ανεβάζει στο Twitter ένα εξώφυλλο (πλέον καραδεξιού POV) αθλητικής εφημερίδας που ενσωματώνει πλήρως το σύνθημα του «Αφήστε με να ζήσω!». Αν μια καμπάνια έχει το αυτί κομβικών υπουργών και κομματικών στελεχών, ίσως δε χρειάζεται να κερδηθεί το ευρύ κοινό. Το αν κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση επειδή το πιστεύουν ή επειδή θέλουν να χτίσουν ένα πιο ελληνορθόδοξο προφίλ για να πιάσουν ένα συγκεκριμένο εκλογικό ακροατήριο δεν έχει και πολλή σημασία.

Τέσσερα χρόνια πριν, ο Άδωνις Γεωργιάδης έκανε συνάντηση με την Πανελλήνια Ένωσης Θεολόγων (συμμετέχει στην καμπάνια):

Πριν λίγο με την Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων στο γραφείο για το μάθημα των Θρησκευτικών και την μή εφαρμογή της αποφάσεως του ΣτΕ pic.twitter.com/S6pS9NniN9

— Άδωνις Γεωργιάδης (@AdonisGeorgiadi) May 15, 2018

Στην τελική, πως προκύπτουν κάθε τόσο πραγματάκια όπως η Προγεννητική (!) Αγωγή (που ακυρώθηκε κατόπιν κατακραυγής) ή το προ δύο χρόνων κάλεσμα από μεριάς υπουργείου Παιδείας σε ημερίδα της οργάνωσης Πανελλήνια Ένωση Γονέων «Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ»; Προς γενική έκπληξη, κι αυτή συμμετέχει στην καμπάνια:

Υπενθυμίζουμε, το δικαίωμα στην άμβλωση προστατεύεται από τον νόμο, μέχρι να σταματήσει κάποια στιγμή να προστατεύεται στο όνομα της ζωής του αγέννητου παιδιού, του Έθνους ή των εδρών της Β’ Αθηνών.