Ναι, τα έχουμε ξαναγράψει κι άλλες φορές: η δημόσια σφαίρα του παγκόσμιου ίντερνετς μπορεί να γίνει ένα ιδιαίτερα εφιαλτικό μέρος. Και βέβαια, σαν κομμάτι της μαζικής κουλτούρας της εποχής, είναι κι αυτό ένα πεδίο μάχης και σύγκρουσης. Πριν λίγο καιρό, με αφορμή τις online ρατσιστικές και σεξιστικές επιθέσεις προς την ηθοποιό Kelly Marie Tran από το Star Wars: The Last Jedi από εξαγριωμένους fans του franchise, είχαμε γράψει ότι η pop κουλτούρα στο ίντερνετ εκφράζει μια σύγκρουση “μεταξύ απόψεων και κοινοτήτων που βλέπουν διαφορετικά την ίδια την μαζική κουλτούρα, την πολιτική, τον δημόσιο χώρο. Και δεν χρειάζεται και καμιά ιδιαίτερη deep web εμπειρία για να διαπιστώσεις ότι η δημόσια σφαίρα του ίντερνετ συχνότατα τείνει να κυριαρχείται από τις πιο σκατόψυχες, ρατσιστικές ή σεξιστικές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αρκεί να ρίξετε μια ματιά στα σχόλια του Luben οποιασδήποτε μεγάλης FB σελίδας, YouTube καναλιού, γωνιάς του Reddit ή οποιουδήποτε άλλου τέτοιου διαδικτυακού τόπου που γεμίζει με χαρά, ευτυχία και ζεστασιά την ψυχούλα σας.”

Το ζήτημα, τότε, ήταν πως η Kelly Marie Tran αναγκάστηκε να σβήσει τον λογαριασμό της μετά από τις συνεχείς ενοχλήσεις – κάτι που έχει συμβεί επανειλημμένα στο παρελθόν, και συνέβη κι άλλη μια φορά αυτές τις μέρες με την Ruby Rose έπειτα από το κράξιμο που έφαγε επειδή επελέγη ως Batwoman στο DC σύμπαν του τηλεοπτικού δικτύου The CW. Και στο ίδιο κείμενο, λοιπόν, γράφαμε ότι όλο αυτό είναι ενδεικτικό μιας βαθύτερης τάσης που υπάρχει μέσα στις nerd υποκουλτούρες: “Όλα αυτά, προφανώς, έχουν ένα pattern, ένα μοτίβο, μια λογική συνέχεια από πίσω τους – δεν είναι απλώς random περιστατικά σε social media λογαριασμούς ακριβοπληρωμένων χολιγουντιανών ηθοποιών. Η nerd υποκουλτούρα, κομβικό κομμάτι της οποίας είναι και το Star Wars fandom, έχει την δική της μυθολογία, ιδεολογία, τους δικούς της κώδικες – όπως κάθε αντίστοιχη υποκουλτούρα. Όσοι κοινωνικοποιούνταν από παιδιά παίζοντας μανιωδώς video games ή rpgs, λατρεύοντας οτιδήποτε sci-fi ή fantasy, διαβάζοντας κόμιξ ή βλέποντας anime (και γενικά όλα αυτά που έχουν κωδικοποιηθεί ως nerd κουλτούρα), συνήθως έτειναν να αντιλαμβάνονται τους συνεκτικούς δεσμούς τους σαν περίφραξη, σαν σύνορα από τα οποία αποκλείονται εκ των πραγμάτων κάποιοι άλλοι.”

Και πάμε τώρα στο θέμα που μας απασχολεί σήμερα. Υπάρχει, αν έχετε ακουστά, ένα γιγαντιαίο κινηματογραφικό σύμπαν που λέγεται Marvel Cinematic Universe, κι υπάρχει από πίσω ένας καπιταλιστικός κολοσσός που λέγεται Disney, και ένα από τα προϊόντα που έχουν προκύψει στην οθόνη απ’ αυτήν την συνεργασία είναι οι ταινίες Guardians of the Galaxy – οι οποίες, συμπτωματικά, είναι ίσως κι οι αγαπημένες μας σ’ ολόκληρο το MCU. Αυτές οι δύο ταινίες, λοιπόν, είχαν έναν σκηνοθέτη: τον James Gunn, ο οποίος βρέθηκε στην Marvel-Disney έπειτα από μια μακρόχρονη θητεία στην θρυλική ανεξάρτητη cult horror εταιρία παραγωγής Troma Entertainment, κι αφού ήδη είχε πειραματιστεί με το superhero ύφος στην μαύρη κωμωδία Super του 2010. O James Gunn, λοιπόν, απολύθηκε από την Disney στις 20 Ιουλίου λόγω μιας σειράς από tweets που είχε πραγματοποιήσει πριν από σχεδόν δέκα χρόνια.

#WalkAway pic.twitter.com/cI8BdWxedu

— Jack Posobiec 🇺🇸 (@JackPosobiec) July 20, 2018

ΟΚ, ας το πιάσουμε με την σειρά για να κατανοήσουμε πώς ακριβώς είχαν τα πράγματα. Ο James Gunn είχε κάνει μια σειρά από tweets το τελευταίο διάστημα, όπου ασκούσε κριτική στον Πορτοκαλί Πρόεδρο των ΗΠΑ, τις πολιτικές του και την δημόσια συμπεριφορά του – όπως και πλήθος ακόμα χολιγουντιανών σελέμπριτιζ στα social media. Εκεί στα μέσα Ιουλίου, λοιπόν, ένας άλλος indie δημιουργός, ο Mark Duplass κάλεσε τους followers του να στηρίξουν τον ακροδεξιό-συντηρητικό δημοσιολόγο Ben Shapiro, κι ο Gunn ήταν ένας από αυτούς που αντέδρασαν δημόσια – οδηγώντας λίγο αργότερα τον ίδιο τον Duplass να συζητήσει συγνώμη.

Κάπου εκεί μπήκε στο παιχνίδι ο ιντερνετικός alt-right συνωμοσιολόγος και επαγγελματίας troll Mike Cernovich, ο οποίος ήδη από την προεκλογική καμπάνια του Τραμπ είχε αναλάβει να λασπολογεί όσους του ασκούσαν κριτική ως ανώμαλους, παιδόφιλους κλπ, κατά τη συνήθη φρασεολογία της ακροδεξιάς, ενώ ο ίδιος είχε εμπλακεί ενεργά πρόσφατα στις υποθέσεις του Pizzagate και του Gamergate, στα οποία θα επιστρέψουμε λίγο αργότερα. O Cernovich λοιπόν, σε απάντηση προς τον Gunn, έκατσε κι ξέθαψε τα tweets του τελευταίου από το 2008 μέχρι το 2012, ξεκινώντας μια online καμπάνια με σκοπό την απόλυσή του από το σύμπαν της Marvel.

Φυσικά, τα ίδια τα tweets δέχτηκαν πολύ έντονη κριτική – και δικαίως. Ο Gunn είχε βομβαρδίσει το Twitter με αμέτρητα «αστεία» για βιασμό, AIDS, παιδοφιλία, 11η Σεπτεμβρίου κ. ά. – στοχεύοντας στο να προκαλέσει με το υπερβολικά edgy χιούμορ του, όπως συνηθίζουν να κάνουν εν γένει οι άντρες ιντερνετικοί χιουμορίστες που εν πολλοίς έχουν θητεύσει στην κωμωδία του South Park ή του 4chan. Στη συνέχεια, ο Gunn απολογήθηκε εκτενώς γι’ αυτά τα παλιά tweets, εξηγώντας πώς ήταν ο ίδιος σαν άνθρωπος εκείνη την περίοδο, πώς έβλεπε το χιούμορ και την τέχνη κλπ, κι εν γένει κρατώντας μια έντονα αυτο-κριτική στάση προς τον εαυτό του, παλιό και νέο.

1. Many people who have followed my career know when I started, I viewed myself as a provocateur, making movies and telling jokes that were outrageous and taboo. As I have discussed publicly many times, as I’ve developed as a person, so has my work and my humor.

— James Gunn (@JamesGunn) July 20, 2018

Το πρακτικό αποτέλεσμα όλης αυτής της ιστορίας ήταν ότι, εξαιρετικά άμεσα, η Disney αποφάσισε να απολύσει τον σκηνοθέτη και σεναριογράφο των Guardians of the Galaxy, ο οποίος επρόκειτο παράλληλα να ηγηθεί της Cosmic Universe κατεύθυνσης που θα έπαιρνε σιγά-σιγά το franchise της Marvel. Έπειτα, ο ίδιος ο Gunn εξέδωσε μια ανακοίνωση, όπου δηλώνει πως αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη όσον είπε στο παρελθόν και κατανοεί την απόφαση της Disney. Παράλληλα, ξεκίνησε ένα petition για την επαναπρόσληψη του Gunn, το οποίο έχει μαζέψει μέχρι τώρα κοντά στις 400.000 υπογραφές, ενώ πάρα πολλοί άνθρωποι του Χόλιγουντ υποστήριξαν τον σκηνοθέτη, με το καστ του Guardians of the Galaxy μάλιστα να αντιδράει πολύ έντονα στην απόλυσή του, μιας και λίγες μέρες αργότερα εξέδωσε κοινή ανακοίνωση προς στήριξή του.

Στο μεταξύ, όλη αυτή η ιστορία οδήγησε την Marvel/Disney στο να ξανασκεφτεί πάνω στο ζήτημα της απόλυσης. Και πριν από λίγες μέρες τελικά, στις 15 Αυγούστου, επιβεβαιώθηκε πως η απόλυση του James Gunn είναι οριστική και αμετάκλητη. Και μέσα σ’ όλο αυτό το κουλουβάχατο, ανακύπτουν μερικά ζητήματα που αξίζουν μια κάποια, μικρή έστω, επεξεργασία. Για παράδειγμα, πώς κατέληξε αυτό το χιούμορ, σαν τα παλιά tweets του Gunn, να κυριαρχήσει στο ίντερνετ; Πώς γίνεται η Disney να απολύει έτσι στην ψύχρα έναν από τους πιο πετυχημένους σκηνοθέτες της; Πώς σχετίζονται όλα αυτά με την άνοδο της alt-right ακροδεξιάς και των ιντερνετικών επιθέσεων; Πώς κατέληξε ένας τέτοιος online όχλος να έχει τόση επιρροή; Πώς οι λογαριασμοί των celebrities στα social media έχουν γίνει τόσο συχνά όπλο εναντίον τους; Είναι δυνατόν να ξεχαστεί κάτι που είπες στο ίντερνετ; Τι είδους post-truth κόσμος είναι αυτός που ζούμε;

ΟΚ, προφανώς είναι αδύνατον να τα απαντήσουμε όλα αυτά εδώ πέρα – ή και οπουδήποτε αλλού, τουλάχιστον με σαφή και αναλυτικό τρόπο. Είναι ερωτήματα που αφορούν τον πολύπλοκο και ρευστό κόσμο της ιντερνετικής δημόσιας σφαίρας, και το πώς αυτή αλληλεπιδρά με τις πραγματικές δομές εξουσίας εκτός του ίντερνετ. Μπορούμε, όμως, να κάνουμε μερικές σύντομες διαπιστώσεις για να δούμε ποια είναι, εν τέλει, η σημασία όλου αυτού που έγινε με τον James Gunn.

Σ’ ένα επιφανειακό επίπεδο, η απόφαση της Disney μοιάζει να αποτελεί απόρροια της καμπάνιας MeToo, η οποία έφερε εκρηκτικά στην επιφάνεια την βαθιά και δομική κουλτούρα ανισότητας στην βιομηχανία του θεάματος. Έτσι, θα μπορούσε να πει κάποιος, η Disney δείχνει αναδρομικά μηδενική ανοχή απέναντι στα αστεία που αφορούν βιασμούς και παιδοφιλία, στέλνοντας σαφές μήνυμα πως κάτι τέτοιο δεν είναι ανεκτό στην επιχείρηση-γίγαντα. Στην πραγματικότητα, όμως, το γεγονός ότι η Disney γνώριζε σαφώς γι’ αυτά τα tweets (μιας και είχαν έρθει ξανά στην επιφάνεια το 2012 που ο Gunn ανέλαβε το Guardians of the Galaxy) μας δείχνει ότι το ζητούμενο δεν ήταν, φυσικά, η ευαισθησία της Disney για ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης.

Ουσιαστικά, επιλέγοντας να αγνοήσει την διαδικασία που ακολουθήθηκε για την προώθηση της απόλυσης του Gunn, η κίνηση της Disney περισσότερο μοιάζει με κλείσιμο του ματιού στον alt-right ιντερνετικό ακτιβισμό, με τον μανδύα της φιλελεύθερης πολιτικής βέβαια. Προφανώς, τα tweets του Gunn είναι απαράδεκτα και προέρχονται απ’ αυτό το ιδιαίτερο είδος καγκουρο-ιντερνετικής κουλτούρας όπου όλα μοιάζουν με έναν τεράστιο κυνικό διαγωνισμό πρόκλησης, χωρίς κανένα περιεχόμενο πέρα από το edgy σπάσιμο κάθε είδους «ταμπού» με αδιάκριτο τρόπο. Αν μη τι άλλο, το ότι το παρελθόν του Gunn ήταν στον exploitative cult κινηματογράφο της Troma εξηγεί εν μέρει αυτήν την στάση, αλλά δεν την δικαιολογεί σε καμιά περίπτωση – αφού δεν είναι το ίδιο να φτιάχνεις μια ακραία ταινία και να γράφεις μαλακίες από τον προσωπικό σου λογαριασμό στο Twitter.

Το ότι η απόλυση του James Gunn προσμετρήθηκε, έστω και θολά, στις απόρροιες του κλίματος του MeToo και της υποτιθέμενης «δικτατορίας της πολιτικής ορθότητας» είναι μάλλον περισσότερο αποτέλεσμα μιας αφέλειας σχετικά με το πώς ο συντηρητικός/alt-right λόγος καταφέρνει να καθορίσει την ατζέντα στην online δημόσια σφαίρα. Πρόκειται, σε μεγάλο βαθμό, για το αποτέλεσμα ενός δημαγωγικού post-truth χειρισμού που ευκαιριακά φέρνει στην επιφάνεια μια σειρά από μαλακισμένα παλιά αστεία στο Twitter με τρόπο που να παραπέμπει υποκριτικά στην αποκάλυψη μιας σειράς παρενοχλήσεων σε πραγματικό χώρο και χρόνο μέσα στη βιομηχανία του θεάματος – και, ναι, τα μεγάλα studios φάνηκαν πρόθυμα να τσιμπήσουν σ’ αυτό το δόλωμα.

Τέτοιου είδους τακτικές από την πλευρά ενός alt-right/troll όχλου έχουν καλλιεργηθεί με επιμονή και επιμέλεια εδώ και κάμποσα χρόνια, δημιουργώντας μια επικίνδυνη ιντερνετική κουλτούρα που εμφανίστηκε μαζικά με το The Fappening και το Gamergate το 2014, βάζοντας ευθέως στο στόχαστρο γυναίκες και μειονότητες εντός της pop και nerd κουλτούρας, και συνεχίστηκε έπειτα φτάνοντας σε μεγάλο επίπεδο ορατότητας με τις διαδικτυακές καμπάνιες υπέρ της εκλογής Τραμπ. Ο Mike Cernovich, ο τύπος που ξεκίνησε την καμπάνια εναντίον του Gunn, έχει ήδη ένα έντονο παρελθόν και μια σημαντική συνεισφορά σ’ αυτό το ιντερνετικό κλίμα – παίζοντας σημαντικό ρόλο στη διάδοση του Pizzagate και αποτελώντας μια από τις κεντρικές φιγούρες αυτού του alt-right ακροδεξιού όχλου. Αν η Disney τα μέτρησε όλα αυτά και αποφάσισε εν τέλει να διώξει τον Gunn, ας έχει. Ας ξέρουμε όμως, επίσης, ποιος ωφελείται.