Φωτογραφία: Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Θα θυμάστε το περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης που είχε δημοσιοποιηθεί πριν από λίγους μήνες, όταν φοιτήτρια στη Θεσσαλονίκη κατήγγειλε στην προσωπική της σελίδα στο facebook ότι ένας ιερέας είχε καθίσει δίπλα της στο λεωφορείο, προσπάθησε να την χαϊδέψει και ύστερα άρχισε να αυνανίζεται. Το γεγονός έλαβε τεράστιες διαστάσεις, ειδικά όταν διάφοροι προσβεβλημένοι χριστιανοί άρχισαν να σχολιάζουν κάτω από την ανάρτησή της κατηγορώντας το θύμα ότι το προκάλεσε ή αμφισβητώντας το γεγονός.

Αν και φτάνουν καθημερινά ειδήσεις απ’ όλη την Ελλάδα που αναφέρονται σε κάποιο περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης, έχουν γίνει ελάχιστες έρευνες που να προσπαθούν να προσεγγίσουν και να χαρτογραφήσουν το φαινόμενο. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα εξέδωσε σχετικά πρόσφατα μία έρευνα με τίτλο «Violence against women: an EU-wide survey» παρουσιάζοντας στατιστικά για όλες τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την τελευταία, το 25% των γυναικών στην Ελλάδα έχουν υπάρξει κάποια στιγμή θύματα σεξουαλικής/φυσικής βίας από τη στιγμή που έκλεισαν τα 15 τους χρόνια. Και αυτά είναι μόνο τα καταγεγγραμένα περιστατικά.

Γενιές και γενιές κοριτσιών μεγάλωσαν με τη συμβουλή να μην κυκλοφορούν μόνες τους το βράδυ, να αποφεύγουν τις «κακόφημες» γειτονιές και τους κακοφωτισμένους δρόμους, αλλά μάλλον πρόκειται για μία αρκετά άχρηστη προτροπή. Γιατί απ’ ότι φαίνεται, ζούμε σε έναν κόσμο όπου η σεξουαλική παρενόχληση –και σε περιπτώσεις κακοποίηση- είναι κάτι που μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, την ώρα που πηγαίνεις στη δουλειά σου ή επιστρέφεις από το πανεπιστήμιό σου, πρωί ή μεσημέρι, σε δημόσιο χώρο όπου τα πάντα καθίστανται ορατά. Και συνήθως είναι η –δικαιολογημένη- έκπληξη του θύματος και προπαντώς η ανοχή του κόσμου εκείνες που επιτρέπουν στον δράστη να λειτουργήσει ανενόχλητος.

Παρακάτω θα βρείτε τρεις ιστορίες γυναικών που δέχτηκαν σεξουαλική παρενόχληση σε κάποιο Μέσο Μαζικής Μεταφοράς.

Street scenes from a summer stroll in Athens,
Credit: Nick Paleologos / SOOC

Κατερίνα, 27

Ήμουν 25 χρονών όταν συνέβη το παρακάτω περιστατικό. Ήταν 8.30 το πρωί και ήμουν με την μητέρα μου στο μετρό, πηγαίνοντας στο κέντρο. Στην αλλαγή γραμμής στο Σύνταγμα είχε απίστευτο συνωστισμό. Στο βαγόνι ήμασταν επίσης πολύ στριμωχτά. Κάποια στιγμή ένοιωσα από πίσω μου κάποιον να με ακουμπάει, χωρίς όμως να καταλαβαίνω ποιος είναι και τι ακριβώς κάνει. Αμέσως προσπάθησα να τραβηχτώ και κόλλησα πάνω στην μητέρα μου, όμως χωρίς επιτυχία αφού δεν έπεφτε καρφίτσα μέσα στο βαγόνι.

Τότε άρχισα να νιώθω την ανάσα του άνδρα που είχε κολλήσει πάνω μου. Την ένιωθα αρκετά κοντά μου, βαριά και σταδιακά επιταχυνόμενη. Με έπιασε πανικός και αηδία, κόλλησα πάνω στην μητέρα μου ακόμα περισσότερο προσπαθώντας να απομακρυνθώ. Έβαλα τον αγκώνα μου στο ύψος της μέσης μου και άρχισα να χτυπάω πίσω μου δυνατά, χωρίς να καταλαβαίνω ποιον σπρώχνω παρ’όλο που προσπάθησα να γυρίσω αρκετές φορές. Στην επόμενη στάση το βαγόνι άδειασε, οι περισσότεροι από αυτούς που ήταν πίσω μου και κοντά μου βγήκαν και ενστικτωδώς γύρισα το κεφάλι μου να κοιτάξω αν η φούστα μου είχε κάτι. Με τη πρώτη ματιά δεν εντόπισα τίποτα, αλλά κατεβαίνοντας στην επόμενη στάση έβαλα την μητέρα μου να κοιτάξει καλύτερα και συνειδητοποιήσαμε ότι η φούστα μου ήταν πίσω λερωμένη.

Ένιωσα τρόμο. Με πανικόβαλε το γεγονός ότι δεν μπορούσα να απομακρυνθώ καθόλου και ότι ενώ τον χτυπούσα αρκετά δυνατά, εκείνος όχι μόνο δεν πτοούταν, αλλά συνέχιζε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Μόλις σιγουρεύτηκα για το τι είχε γίνει, πέρα απ την προφανή αηδία, θύμωσα και εκνευρίστηκα, κυρίως με τον εαυτό μου που εκείνη την ώρα δεν έκανα κάτι παραπάνω, που δεν τον ξεφτίλισα δημοσίως, που δεν μίλησα.

Ιωάννα, 24

Ήμουν 19 χρονών. Ήμουν στο κέντρο και είχα βγει με έναν φίλο για ποτό. Επιστρέφοντας περπάτησα μέχρι το Σύνταγμα για να πάρω το τραμ και να γυρίσω σπίτι. Ήταν περίπου 2 το βράδυ οπότε ήλπιζα να προλάβω το τελευταίο. Όταν ήρθε συνειδητοποίησα ότι ήταν εντελώς άδειο.

Είχα κάτσει στη μία άκρη του τραμ. Όταν φτάσαμε στη στάση του Ζαππείου παρατήρησα έναν άνδρα να μπαίνει από μία πόρτα που ήταν αρκετά μακριά από το σημείο που καθόμουν. Διέσχισε σχεδόν όλα τα βαγόνια κι έκατσε απέναντί μου.

Σε κάποια φάση μου έκανε νόημα να βγάλω τα ακουστικά. Άρχισε να μου μιλάει, με ρωτούσε πόσο χρονών είμαι και με τι ασχολούμαι. Προσπαθούσα να απαντάω στις ερωτήσεις του με πολύ γενικό τρόπο για να μην φανώ αγενής και τον εκνευρίσω. Φοβόμουν την αντίδρασή του.

Τον ρώτησα σε ποια περιοχή μένει έτσι ώστε να ξέρω αν έπρεπε να κατέβω μία ή δύο στάσεις νωρίτερα. Μου είπε ότι μένει στο Φάληρο οπότε για λίγο ηρέμησα, αφού εγώ θα κατέβαινα αρκετά πιο πριν. Ωστόσο, όταν ήρθε η στιγμή να κατέβω στη στάση μου τον είδα να σηκώνεται και μου είπε ότι προτιμάει να περπατήσει τελικά. Άρχισε να με ακολουθεί. Προσπάθησα να παραμείνω σε μεγάλο δρόμο και μην μπω στα στενά. Σχεδόν αμέσως πήρα έναν φίλο μου τηλέφωνο και του είπα μέσες άκρες τι συμβαίνει.

Εκείνος συνέχισε να με ακολουθεί, με ρώτησε γιατί πηγαίνω τόσο γρήγορα και γιατί δεν θέλω την παρέα του. Του είπα ότι βιάζομαι κι εκείνος απάντησε: «Μην ανησυχείς θα σε πάω εγώ μέχρι το σπίτι σου». Είχα τρομάξει σε απερίγραπτο βαθμό ώσπου έφτασα στην πλατεία της Νέας Σμύρνης και προσπάθησα να ψιλοχαθώ στον κόσμο. Μετά από έναν τεράστιο κύκλο έφτασα σπίτι.

Μαρία, 23

Αρχικά, για να αναφερθώ σε κάποιο περιστατικό όπου παρενοχλήθηκα σεξουαλικά σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς θα πρέπει προηγουμένως να κάνω μία επιλογή. Και αυτό γιατί οι πρώτες μου αναμνήσεις από σεξουαλική παρενόχληση, είτε περιελάμβανε το άγγιγμα του άλλου είτε όχι, εντοπίζονται ήδη από τις αρχές της εφηβικής μου περιόδου. Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φορά που ένιωσα φόβο και ανασφάλεια παρότι βρισκόμουν σε ένα χώρο γεμάτο ανθρώπους.

Η τελευταία φορά που συνέβη ήταν στα 22 μου, ένα απόγευμα που επέστρεφα από τη δουλειά μου. Στα μέσα της διαδρομής ένας άνδρας γύρω στα πενήντα κάθισε δίπλα μου αν και υπήρχαν πολλές άδειες θέσεις στο λεωφορείο. Όσο περνούσε η ώρα τον ένιωθα να απλώνεται, να ανοίγει όλο και περισσότερο τα πόδια του προσεγγίζοντας τα δικά μου. Άρχισα να νιώθω άβολα, προσπαθούσα να κολλήσω το σώμα μου στο παράθυρο για να αποφύγω οποιαδήποτε σωματική επαφή. Δεν ήμουν ακόμη σίγουρη, ωστόσο, ότι απλωνόταν επίτηδες. Υπήρχαν στιγμές που σκεφτόμουν ότι είμαι υπερβολική ή καχύποπτη, ότι όλα ήταν στο μυαλό μου. Έμεινα για πολλή ώρα κολλημένη στο παράθυρο, προσπαθώντας να παρατηρήσω τις κινήσεις του.

Σηκώθηκα από τη θέση μου όταν κατάλαβα ότι χάιδευε τον εαυτό του «διακριτικά» πάνω από το παντελόνι του. Περίμενα δίπλα στην πόρτα, έντρομη μήπως με ακολουθήσει την ώρα που θα κατέβαινα από το λεωφορείο. Όταν φτάσαμε στη στάση μου, γύρισα το κεφάλι μου για να δω αν είναι ακόμα καθισμένος ή αν κάνει κίνηση να σηκωθεί. Τότε συνειδητοποίησα ότι είχε πετάξει τον πούτσο του έξω από το παντελόνι και αυνανιζόταν με περισσή άνεση μέσα στο λεωφορείο. Ευτυχώς δεν με ακολούθησε, αλλά έφτασα στο σπίτι μου με πολύ γρήγορο βήμα και ταχυπαλμία από τη σύγχυση.

Δεν είπα τίποτα σε κανέναν, δεν έκανα σκηνή, ούτε τον έβρισα. Κάποιοι ενδεχομένως το είδαν, αλλά επίσης δεν μίλησαν. Εγώ γιατί τρομοκρατήθηκα, οι υπόλοιποι πιθανότατα από αδιαφορία. Το αφήσαμε απλά να συμβαίνει.